جاذبه های گردشگری زرتشتیان

بخش قابل توجهی از بناهای به جامانده از دوران پیش از اسلام در ایران در واقع یادگار زرتشتیان است، اما در این گفتار به جاذبه های گردشگری اشاره می کنیم که در اختیار جامعه زرتشتیان ایران است. معروف ترین آنها عبارتند از: آتشکده یزد، دخمه یزد، پیرسبز یا چک چک، موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان

• آتشکده یزد:

بدون شک مقصد بسیاری از گردشگران از سفر به یزد آشنایی با زرتشتیان و البته بازدید از آتشکده این شهر است. آتش این آتشکده هزاران سال است که خاموش نشده است و برای بسیاری رمز آلوده و جذاب است.

در زمان ساسانیان سه آتشکده بسیار معروف در ایران وجود داشت یکی از این آتشکده ها به نام آذرفرنبغ شناخته می شود که اکنون بقایای آن در نزدیکی شهر لارستان استان فارس با نام کاریان وجود دارد. پس از حمله اعراب آتش این آتشکده به آتشکده های دیگری منتقل شد و در نهایت برای حفظ آن به سمت استان یزد آورده شد در طول قرنها در شهرهای یزد و اردکان و روستاهای اطراف نگهداری می شد و حتی مدتی نیز در یک غار قرار گرفت.نهایتا به شهر یزد آورده شد و در خانه یکی از موبدان قرار گرفت، تا اینکه در سال 1313 خورشیدی ساختمان فعلی آتشکده یزد به همت پارسیان هندوستان بنا شد. شایان ذکر است که آتش آتشکده، به گونه ای نیست که به چوب نیاز نداشته باشد و روزی چند بار توسط موبدان به روی آن چوب گذاشته می شود.

• دخمه یزد:

دخمه یکی از شیوه های تدفین در ایران باستان است، ایرانیان و به ویژه زرتشتیان اعتقاد داشتند که نباید آب، باد، خاک و آتش را آلوده کنند از همین رو در تاریخ ایران مردگان را به روشهای مختلفی همچون کندن قبر بر روی سنگ کوه ها یا دفن در سفالینه ها دفن می کردند. دخمه گذاری نیز یکی از روشهای تدفین بوده است تا به چهار آخشیج آسیبی نرسد. زرتشتیان بر روی کوهی بیرون از شهر دیوار بلندی می کشیدند، میان این کوه چاهی حفر می کرده اند، و مردگان را در اطراف این چاه به صورت دایره ای می گذاشتند، در نهایت نیز استخوانهای باقیمانده را در داخل چاه می ریخته اند و روی آن را با مواد ضد عفونی می پوشاندند. در یزد چند دخمه همچنان باقیمانده است، دخمه چم، دخمه اله آباد، دخمه های شریف آباد، دخمه بسیار قدیمی ترک آباد و دخمه های شهر یزد که در کنار آرامگاه زرتشتیان یزد قرار دارد. گفتنی است حدود 50 سال است که زرتشتیان مردگان خود را دفن می کنند و دخمه گذاری به دلایل پاره ای مشکلات منسوخ شده است.

• پیرسبز یا چک چک

استان یزد میزبان مشهورترین زیارتگاه های زرتشتیان است که پیرسبز در این میان شناخته شده ترین زیارتگاه زرتشتیان جهان است. پیرسبز در 30 کیلومتری شهر اردکان در دل کوه و دامنه ی کوهی واقع شده است. زرتشتیان زیارتگاه های شناخته شده خود همچون پیرسبز، نارکی، پارس بانو، هریشت، نارستانه و ستی پیر را به عنوان مامن فرزندان و خانواده یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی می دانند واعتقاد دارند که در هر کدام از این زیارتگاه ها یکی از اعضای خانواده آخرین پادشاه ساسانی در آنجا از دیده ها پنهان شده است. در کنار این اعتقاد، گروهی نیز زیارتگاه ها را معابد آناهیتا یا مهری می دانند که بعدها به زیارتگاه زرتشتیان تبدیل شده است. معمولا زرتشتیان 5 روز در طول سال به این زیارتگاه ها می رفته اند و زیارتگاه ها کارکرد همبستگی و وحدت را در جامعه زرتشتیان داشته اند. زیرا در طول سال زرتشتیان بیشتر در محله ها و روستاهای خود مشغول بوده اند اما در 5 روز زیارت از هر محله و روستایی گرد هم می آمده اند. در اطراف نیایشگاه اصلی پیرسبز، ساختمانهایی وجود دارد که خیله نامیده می شود، خیله ها محل اقامت موقت زرتشتیان بوده است که هنوز نیز در روزهای زیارت همگانی میزبان زرتشتیان از سراسر جهان است.

• موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان مارکار

مارکار یکی از زرتشتیان نیک اندیش هندوستان است که بخش مهمی از ثروت خود را در یزد هزینه کرد و مدارس مختلفی را برای ایرانیان و زرتشتیان بنا نهاد، موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان در بخشی از ساختمانی واقع شده که در واقع پرورشگاه شبانه روزی مدارس مارکار بوده است. ساختمان موزه از بناهای دیدنی یزد است که معماری کم نظیری دارد و بازدیدکنندگان در این موزه می توانند با آیینهای زرتشتی، پوشش و خوراک زرتشتیان، نماز، موبدان، مکانهای مقدس زرتشتیان و… آشنا شوند.

ناگفته نماند که آتشکده زرتشتیان در تهران و اصفهان و موزه مردم شناسی و آتشکده زرتشتیان کرمان نیز از جاذبه های زرتشتیان در شهرهای دیگر ایران است.

موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان(مارکار)

پیر سبز یا چک چک

آتشکده یزد

دخمه یزد